Eylül 2001 / Türkiye Gündemi Araştırması

EYLÜL-2001 TÜRKİYE GÜNDEMİ ARAŞTIRMASI3 Ekim 2001SUNUŞANAR’ın “Eylül-2001 Türkiye Gündemi Araştırması”nı bilgilerinize sunuyoruz. Bilindiği gibi ANAR, ayın belirgin gündemi yanında, siyasi partilerin, iktidarın ve muhalefetin performansının da değerlendirildiği bu gündem araştırmalarını raporlaştırarak takip eden ayın ilk üç günü içerisinde kamuoyuna sunmaktadır. Elinizdeki araştırma İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Samsun, Diyarbakır ve Erzurum illerinde toplam 1240 kişilik bir örneklem üzerinde ankete dayalı yüz yüze mülakat yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın alan uygulaması 27-29 Eylül 2001 tarihinde yapılmıştır. Araştırmanın örneklem seçiminde cinsiyet ile yaş kotaları uygulanmış ve raporda örneklemin siyasal dağılımına göre ağırlıklandırılmış veriler kullanılmıştır.Sosyal ve siyasal gündemle ilgili toplumun görüşlerini yansıtmayı amaçlayan bu araştırmanın yararlı olacağına inanıyoruz.ANARBÖLÜM ISİYASİ PARTİLER VE HÜKÜMETİN PERFORMANSIBugün seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?(27-29 Eylül 2001)%AK PARTİ 20,1MHP 5,6DYP 5,3CHP 5,1HADEP 4,3ANAP 3,8DSP 2,3SP 2,3BBP 1,7LDP 1,1ÖDP 1,0Diğer 1,9Kararsız 13,9Hiçbiri 31,6TOPLAM 100,0İktidar ve muhalefet partilerinin seçmen desteği%İktidar partilerini destekleyen 11,7Muhalefet partilerini destekleyen 42,8Kararsız 13,9Hiçbir partiyi desteklemeyen 31,6TOPLAM 100,0Bugün seçim olması halinde oy vereceği parti konusunda kararsız olan veya hiçbir partiyi desteklemeyeceğini belirten seçmenin kendine en yakın bulduğu partiler%AK PARTİ 4,8CHP 4,0DYP 2,9ANAP 2,4DSP 2,3MHP 2,0HADEP 0,2BBP 0,1Diğer 0,9Hiçbir partiye yakınlık duymayan 81,4TOPLAM 100,0Hükümetin Eylül ayı performansını nasıl değerlendiriyorsunuz?%Başarılı bulan 5,8Başarısız bulan 88,4Fikir belirtmeyen 5,9TOPLAM 100,0Türkiye’nin içinde bulunduğu sorunların çözümü için en uygun seçenek aşağıdakilerden hangisidir?%Erken seçime gidilmeli 40,8Bugünkü Meclis’ten başka bir hükümet kurulmalı 16,8Meclis dışından bir teknokrat hükümeti kurulmalı 10,1Mevcut hükümet bazı bakanları değiştirerek devam etmeli 9,7Mevcut hükümet aynen devam etmeli 6,9Askeri rejim kurulmalı 3,6Diğer 4,4Fikir belirtmeyen 7,6TOPLAM 100,0Türkiye’de yeni bir sağ partiye ihtiyaç olduğunu düşünüyor musunuz?%Yeni bir sağ partiye ihtiyaç olduğunu düşünen 21,2Yeni bir sağ partiye ihtiyaç olmadığını düşünen 69,5Fikir belirtmeyen 9,3TOPLAM 100,0Türkiye’de yeni bir sol partiye ihtiyaç olduğunu düşünüyor musunuz?%Yeni bir sol partiye ihtiyaç olduğunu düşünen 39,1Yeni bir sol partiye ihtiyaç olmadığını düşünen 57,3Fikir belirtmeyen 3,7TOPLAM 100,0BÖLÜM IIKEMAL DERVİŞ VE EKONOMİK KRİZKemal Derviş’in performansını nasıl buluyorsunuz?Temmuz% Ağustos% Eylül%Kemal Derviş’I başarılı bulan 42,6 37,3 23,3Kemal Derviş’I başarısız bulan 45,6 49,9 67,8Fikir belirtmeyen 11,8 12,7 8,9TOPLAM 100,0 100,0 100,0Size göre, Kemal Derviş’in yeni ekonomik programı tam olarak uygulanırsa, ülke düze çıkar mı?Temmuz% Ağustos% Eylül%Ülkenin düze çıkacağını düşünen 33,8 41,4 27,2Ülkenin düze çıkamayacağını düşünen 54,8 44,2 59,2Fikir belirtmeyen 11,5 14,4 13,7TOPLAM 100,0 100,0 100,0Amerikan dolarının yıl sonunda kaç TL olacağını bekliyorsunuz?%1 milyon TL’den az 0,01milyon - 1 milyon 250 bin TL 3,01 milyon 250 bin – 1 milyon 500 bin TL 1,11 milyon 500 bin – 1 milyon 750 bin TL 15,41 milyon 750 bin – 2 milyon TL 20,32 milyon – 2 milyon 250 bin TL 50,12 milyon 250 bin – 2 milyon 500 bin TL 1,62 milyon 500 bin veya daha fazla TL 8,5TOPLAM 100,0Ekonomik krizin başlamasından bu yana aile ve yakın akrabanız arasında işini kaybeden oldu mu? %Evet 32,9Hayır 67,1TOPLAM 100,0Aile ve yakın akrabanız arasında bugün işini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya olan var mı?%Evet 36,9Hayır 63,1TOPLAM 100,0Aile ve yakın akrabanız arasında bugün iş arayan var mı?%Evet 44,8Hayır 55,2TOPLAM 100,0BÖLÜM IIIABD’YE YÖNELİK TERÖR OLAYLARI VE SONRASINDAKİ GELİŞMELERSize göre, Eylül ayının en önemli olayı nedir?%11 Eylül’de ABD’de gerçekleştirilen terrorist saldırılar 79,8Ekonomik kriz 9,9Okulların açılması 1,0Diğer 4,9Fikir belirtmeyen 4,4TOPLAM 100,0Amerika’da Dünya Ticaret Merkezi ve Pentagon’a yapılan saldırıları nasıl karşılıyorsunuz?%Olumlu bulan 13,4Olumsuz bulan 77,6Fikir belirtmeyen 9,0TOPLAM 100,0Size göre, bu saldırıların arkasında kim veya kimler var?(Açık uçlu soruya verilen cevaplardan derlenmiştir)%ABD içi güçler 20,7Usame bin Ladin 13,3Uluslararası terör örgütleri 8,2Taliban 6,9İsrail 5,8Ortadoğu ülkeleri 3,0İslami terör örgütleri 2,4Silah tüccarları 1,5Rusya 1,1Avrupa ülkeleri 1,0Diğer 1,6Fikir belirtmeyen 34,5TOPLAM 100,0ABD’deki terörist saldırıların ardından terörizme karşı uluslararası düzeyde etkili bir mücadelenin başlayacağını düşünüyor musunuz?%Başlayacağını düşünen 62,0Başlamayacağını düşünen 29,6Fikir belirtmeyen 8,4TOPLAM 100,0Size göre, ABD’deki terör saldırısından sonra meydana gelen gelişmeler bireysel özgürlükleri etkiler mi? Etkilerse hangi yönde etkiler?%Bireysel özgürlükleri etkilemeyeceğini düşünen 19,9Bireysel özgürlükleri artırıcı yönde etkileyeceğini düşünen 12,0Bireysel özgürlükleri daraltıcı yönde etkileyeceğini düşünen 50,6Fikir belirtmeyen 17,6TOPLAM 100,0Size göre, bugüne kadar dünyada terörizme en çok hangi ülkeler destek vermektedir?(Açık uçlu soruya verilen cevaplardan derlenmiştir)%ABD 25,1Irak 11,8Almanya 8,4Suriye 7,4İran 6,4Afganistan 5,9İsrail 5,8Fransa 4,4İtalya 3,4Yunanistan 3,1Türkiye 1,4İngiltere 1,4Belçika 1,4Rusya 1,0Diğer 4,1Fikir belirtmeyen 9,0TOPLAM 100,0Amerika’nın Afganistan’a karşı askeri harekat kararını nasıl karşılıyorsunuz?%Doğru bulan 23,1Yanlış bulan 66,7Fikir belirtmeyen 10,3TOPLAM 100,0Olayların başlamasından bu yana, Amerika’nın isteklerine karşı Taliban yönetiminin tutumunu nasıl karşılıyorsunuz?%Doğru bulan 36,4Yanlış bulan 45,9Fikir belirtmeyen 17,7TOPLAM 100,0Afganistan’a yapacağı askeri harekatta, hükümetin Amerika’ya tam destek vermesini nasıl buluyorsunuz?%Doğru bulan 26,0Yanlış bulan 63,9Fikir belirtmeyen 10,1TOPLAM 100,0Afganistan’a yapılacak muhtemel bir askeri harekatta, Türkiye’nin Amerika’ya üslerini kullandırmasını nasıl karşılarsınız?%Doğru bulacağını belirten 27,0Yanlış bulacağını belirten 64,5Fikir belirtmeyen 8,5TOPLAM 100,0Türkiye, Afganistan’a yönelik bir operasyonda asker gönderme kararı alırsa bunu nasıl karşılarsınız?%Doğru bulacağını belirten 8,4Yanlış bulacağını belirten 86,1Fikir belirtmeyen 5,5TOPLAM 100,0Sizce Amerika’nın Afganistan’a ve diğer İslam ülkelerine yapacağı askeri harekatlar zamanla Müslüman-Hristiyan savaşına dönüşebilir mi?%Müslüman-Hristiyan çatışmasına dönüşebileceğini düşünen 57,4Müslüman-Hristiyan çatışmasına dönüşebileceğini düşünmeyen 30,9Fikir belirtmeyen 11,7TOPLAM 100,0BÖLÜM IVTÜRKİYE’NİN AB ÜYELİĞİ VE ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ PAKETİTürkiye’nin AB üyeliği ile ilgili kanaatler%Taraftar olan 75,4Karşı olan 18,8Fikir belirtmeyen 5,8TOPLAM 100,0Meclis’te ele alınan anayasa değişikliği paketinin içeriğiyle ilgili tam bir bilginiz var mı?%Bilgisi olan 27,5Bilgisi olmayan 72,5TOPLAM 100,0Siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştıran ve kapatılma gerekçelerini somutlaştıran anayasa değişikliğini nasıl buluyorsunuz?%Doğru bulan 51,9Yanlış bulan 28,9Fikir belirtmeyen 19,2TOPLAM 100,0MGK’da hükümet üyelerinin sayısının artırılmasını öngören anayasa değişikliğini nasıl buluyorsunuz?%Doğru bulan 43,8Yanlış bulan 31,3Fikir belirtmeyen 24,8TOPLAM 100,0Savaş durumu ve terör suçları hariç, diğer suçlar için idam cezasının kaldırılmasını öngören anayasa değişikliğini nasıl buluyorsunuz?%Doğru bulan 46,4Yanlış bulan 41,5Fikir belirtmeyen 12,2TOPLAM 100,0Ana dilde yayın yapma yasağını kaldıran anayasa değişikliğini nasıl buluyorsunuz?%Doğru bulan 44,0Yanlış bulan 39,8Fikir belirtmeyen 16,2TOPLAM 100,0Bu anayasa değişikliğinin Türkiye’nin demokratikleşmesi ve bireysel özgürlüklerin genişletilmesine katkıda bulunacağını düşünüyor musunuz?%Katkıda bulunacağını düşünen 42,6Katkısı olmayacağını düşünen 37,5Fikir belirtmeyen 19,8TOPLAM 100,0BÖLÜM VDİĞER KONULARSize göre, geçen ay işlenen Üzeyir Garih cinayeti çözüldü mü?%Çözüldüğünü düşünen 15,8Çözülmediğini düşünen 75,0Fikir belirtmeyen 9,2TOPLAM 100,0İlahiyat Fakültelerinde başörtüsünün yasaklanmasını nasıl karşılıyorsunuz?%Doğru bulan 22,7Yanlış bulan 71,6Fikir belirtmeyen 5,7TOPLAM 100,0Size göre, Türkiye’de rüşvet alma ve verme yaygın mıdır?%Yaygın olduğunu düşünen 93,0Yaygın olmadığını düşünen 2,5Fikir belirtmeyen 4,5TOPLAM 100,0Bugüne kadar hiç rüşvet vermek zorunda kaldınız mı?%Rüşvet vermek zorunda kalan 40,2Rüşvet vermek zorunda kalmayan 57,0Fikir belirtmeyen 2,8TOPLAM 100,0TV’de yayınlanan yarışma programlarından en beğendiğinizin adını belirtiniz?(Açık uçlu soruya verilen cevaplardan derlenmiştir)%Kim 500 milyar ister 57,1Kim gitsin 3,7Biri bizi gözetliyor 2,4Çarkıfelek 2,3En zayıf halka 1,2Diğer 1,2Seyretmeyen / Fikir belirtmeyen 32,1TOPLAM 100,0TV’de yayınlanan yerli yabancı dizilerdenen beğendiğinizin adını belirtiniz?(Açık uçlu soruya verilen cevaplardan derlenmiştir)%Dadı 7,2Maria 5,1Yılan Hikayesi 4,8Deli Yürek 3,5Bizimkiler 2,8Yedi Numara 2,6İkinci Bahar 2,4Üvey Baba 2,4Mahallenin Muhtarları 2,0Böyle mi Olacaktı? 2,0Babaevi 1,8Kimyacı 1,3Tatlı kaçıklar 1,2Kobra Takibi 1,2Vahşi Güzel 1,1Süper Baba 1,0Diğer 13,2Seyretmeyen / Fikir belirtmeyen 44,4TOPLAM 100,0Hangi şans oyunlarını oynuyorsunuz?%Sayısal loto 27,1Milli piyango 6,0Kazı kazan 3,2At yarışı (altılı, üçlü ganyan) 3,2Spor toto, spor loto 2,4Diğer 1,8Şans oyunu oynamayan 56,6TOPLAM 100,0BÖLÜM VIYAŞAM MEMNUNİYETİ VE GELECEK ÜMİDİHayatınızdan ne kadar memnunsunuz?%Çok memnun olan 6,2Memnun olan 19,4Ne memnun olan ne de olmayan 43,4Memnun olmayan 15,9Hiç memnun olmayan 15,1Toplam 100,0Gelecekten ne kadar ümitlisiniz?%Çok ümitli olan 9,5Ümitli olan 15,8Ne ümitli ne de ümitsiz olan 38,1Ümitsiz olan 17,8Çok ümitsiz olan 18,8Toplam 100,0Sonuç ve DeğerlendirmeSiyasi GündemBugün seçim olması halinde oyların partilere dağılımında geçen aylarda gözlenen eğilim yaklaşık olarak devam etmektedir. Kararsız ve hiçbir partiye oy vermeyeceğini belirten seçmenin oranı halen yüzde 45 civarındadır. Bu seçmene hangi partiyi kendine yakın bulduğu sorulduğunda yüzde 80’inden fazlası yine hiçbir partiyi kendine yakın bulmadığını belirtmektedir. Bu durum önemli bir seçmen kitlesinin mevcut siyasal partilere karşı soğuk durduğunu göstermektedir.Hükümetin Eylül ayı performansı, toplumun yüzde 88’i tarafından başarısız bulunmaktadır.Ülke sorunlarının çözümü için erken seçim talebinin arttığı gözlenmektedir. Seçmenin yüzde 41’i erken seçim istemektedir. Mevcut koalisyon hükümetinin aynen veya kabine değişikliği ile devam etmesini veya bugünkü meclisten yeni bir hükümet kurulmasını isteyenlerin oranı yüzde 17 civarındadır.Mevcut sağ ve sol partilerin dışında bir arayışın olup olmadığına bakıldığında seçmenin yüzde 21’i yeni bir sağ parti, yüzde 39’da da yeni bir sol partiye ihtiyaç olduğunu düşünmektedir. Yüzde 40’a yakın seçmenin, solda bir temsil boşluğunun olduğunu düşünmesi dikkate değer bir bulgudur. Böyle bir beklentinin ortaya çıkmasında DSP’deki önemli düşüşün etkisinin olduğu söylenebilir.Ekonomik KrizEkonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş’in performansında önceki aylara göre büyük bir düşüş gözlenmektedir. Seçmenin sadece yüzde 23’ü Kemal Dervişi başarılı bulmaktadır. Bu oran Ağustos ayında yüzde 37 idi. Seçmenin üçte birinden daha azı (yüzde 27) Kemal Derviş’in ekonomiden sorumlu devlet bakanı olmasıyla birlikte uygulamaya konan yeni ekonomik programın tam uygulanması halinde ekonominin düzeleceğine inanmaktadır. Dövizdeki dalgalanma ve döviz fiyatlarındaki değişim yakından izlenmektedir. Doların değer kazanmaya devam edeceği beklentisi oldukça yüksektir. Toplumun yarıdan fazlası ABD dolarının yıl sonu fiyatının 2 milyon Türk Lirasını aşacağını beklemektedir.Ekonomik krizle, toplumun üçte birinin aile veya yakın akraba fertlerinden birisi işini kaybetmiştir. Yaklaşık üçte biri de kaybetme korkusu yaşamaktadır. Aile fertleri arasında iş arayanların oranı da yaklaşık yüzde 45’tir. 11 Eylül Terörist Saldırısı ve Sonrasındaki GelişmelerSeçmenin yüzde 80’i için Eylül ayının en önemli olayı, 11 Eylül 2001 tarihinde Amerika Birleşik Devletlerinde gerçekleştirilen terörist saldırıdır. Ülkedeki ekonomik kriz ikinci sırada olmakla birlikte, önemini sürdürmektedir.Seçmenin yüzde 78’i ABD’ye yapılan saldırıyı olumsuz karşılamaktadır. Yüzde 13 dolayında da bu saldırıları olumlu karşılayan kesim bulunmaktadır.Toplumun yüzde 20’si bu saldırının arkasında ABD içi güçlerin bulunduğunu düşünmektedir. Bunu yüzde 13 ile Usame Bin Ladin ve yüzde 8 ile uluslararası terör örgütleri, yüzde 7 ile Taliban ve yüzde 6 ile İsrail izlemektedir. Şimdiye kadar dünyada terörizme hangi ülkelerin destek verdiği konusunda Türk kamuoyu ABD’yi ilk sıraya oturtmaktadır. Her dört kişiden biri geçmişteki uygulamalarında ABD’nin teröre destek verdiğini düşünmektedir. Bunu küçük farklarla Irak, Almanya, Suriye ve İran izlemektedir. Toplumun yarıdan fazlası (yüzde 62), bu terör saldırısından sonra uluslararası düzeyde teröre karşı daha etkili bir mücadelenin başlatılacağını, bu mücadelenin de bireysel özgürlükleri daraltıcı yönde etkileyeceğini (yüzde 50) düşünmektedir. ABD’ye yapılan saldırının ardından ABD’nin Afganistan’a askeri müdahalede bulunmasını toplumun sadece yüzde 23’ü doğru bulmaktadır. Toplumun yüzde 26’sı, Türk Hükümetinin Amerika’ya tam destek vermesini olumlu bulmaktadır. Aynı oranda da muhtemel bir operasyonda ABD’ye üslerin kullandırılmasına olumlu bakılmaktadır. Ancak toplumun sadece yüzde 8’i muhtemel bir savaşa asker gönderilmesine taraftardır. Sözkonusu terör olayından sonra Afganistan’daki Taliban yönetiminin tutumunu toplumun yüzde 36’si doğru bulmaktadır.Avrupa Birliği’ne Üyelik ve Anayasa Değişikliği PaketiToplumun yüzde 75’i AB’ye üyeliğe taraftar olduğunu belirtmektedir. AB’ye üyelik sürecinde önemli düzenlemelerden birisi olan anayasa değişikliği paketinin içeriği konusunda toplumun sadece yüzde 28’i tam bilgi sahibidir. Meclis’te söz konusu anayasa değişikliği paketinin görüşüldüğü günlerde toplumun büyük kesimi yeterli bilgiye sahip olmadığını belirtmektedir.Toplumun yarıdan fazlası (yüzde 52) parti kapatmanın zorlaştırılmasını öngören anayasa değişikliğini olumlu karşılamaktadır.MGK’nın hükümet üyelerinin sayısının artırılmasını öngören anayasa maddesi değişikliği toplumun yüzde 44’ü tarafından olumlu karşılanmaktadır.Savaş durumu ve terör suçları hariç, diğer suçlar için idam cezasının kaldırılmasını öngören anayasa değişikliği toplumun yüzde 46’si, anadilde yayın yasağının kaldırılmasını öngören anayasa değişikliğini de yüzde 44’ü olumlu bulmaktadır.Sonuçta toplumun yüzde 43’ü mevcut anayasa değişikliğinin Türkiye’nin demokratikleşmesi ve bireysel özgürlüklerin genişletilmesine katkıda bulunacağını düşünmektedir.Diğer KonularÜzeyir Garih CinayetiGeçen ay Türkiye gündeminde önemli yer tutan olaylardan birisi Üzeyir Garih cinayeti üzerinden iki ay geçmesine rağmen toplumun yüzde 75’i cinayetin halen tam olarak aydınlatılamadığını düşünmektedir. İlahiyat Fakültelerinde Başörtüsü YasağıYeni öğretim yılında İlahiyat Fakültelerinde uygulanan başörtüsü yasağı toplumun sadece yüzde 23 tarafından olumlu karşılanmaktadır.RüşvetToplumun yüzde 93’ü Türkiye’de yaygın olarak rüşvet alınıp verildiğini düşünmekte, yüzde 40’ı da bizzat rüşvet vermek zorunda kaldığını belirtmektedir.En Beğenilen Yarışma ProgramıEn beğenilen TV yarışma programları arasında “Kim 500 Milyar İster” ilk sırada yer almaktadır. Toplumun yüzde 57’si bu yarışma programını beğendiğini ifade etmektedir. Bunu, “Kim Gitsin”, (yüzde 3.7) “Biri Bizi Gözetliyor”, (yüzde 2.4) “Çarkıfelek” (yüzde 2.3) ve “En Zayıf Halka” (yüzde 1.2) izlemektedir.En Beğenilen TV DizisiTV’de en çok beğenilen diziler arasında ilk sırayı yüzde 7.2 ile “Dadı” almaktadır. Bunu Yüzde 5 ile “Maria”, yüzde 4.8 ile “Yılan Hikayesi” ve yüzde 3.5 ile de “Deli Yürek” izlemektedir. Şans OyunlarıToplumun yaklaşık yüzde 42’si şans oyunu oynamaktadır. Şans oyunlarından en çok “sayısal loto” (yüzde 27) ilgi görmektedir. Bunu milli piyango, (yüzde 6) kazı kazan, (yüzde 3.2) at yarışı, (yüzde 3.2.) spor toto ve spor loto (yüzde 2.4) izlemektedir. Yarıdan fazlası ise herhangi bir şans oyunu oynamamaktadır.Yaşam memnuniyeti ve gelecek ümidiToplumun yaklaşık yüzde 26’si hayatından memnun olduğunu belirtirken, yaklaşık yüzde 31’i memnun değildir. Gelecekten ümitli olanların oranı yaklaşık yüzde 26, ümitsiz olanların oranı ise yüzde 33 civarındadır. ANARAnkara Sosyal Araştırmalar MerkeziMerkez: Kuşkondu Sk. 7 / 4 Aşağıayrancı – Çankaya / ANKARA Tel: 0.312.442 36 70-77 Faks: 442 36 78İstanbul Şubesi: Büyükdere Caddesi, Oya Sk. Kat:1 No:5 Mecidiyeköy / İSTANBULTel : (212) 356 54 99 (Pbx) Fax: (212) 217 96 02E mail: [email protected]: www.anararastirma.com.tr